Wielkopolanin na czele Centrum Edukacji powołanego przy Instytucie Dziedzictwa Myśli Narodowej

Nowa jednostka ma szerzyć wiedzę na temat nurtów endeckich i chadeckich. "Tu jest bardzo ważna praca u podstaw" - mówi Bartosz Józwiak.

Dlatego ogromny nacisk będziemy kładli na edukację dla szkół podstawowych i średnich. Tworzymy cały program edukacyjny. Od czerwca wprowadzimy cały pakiet różnego rodzaju edukacyjnych lekcji, żeby wychować pokolenie, które będzie dokonywało wolnego wyboru w oparciu o rzetelną wiedzę na temat różnych nurtów politycznych i wtedy te wybory będą świadome i nie będą to wybory zatrute jakąś zafałszowaną ideologią, z którą mamy dzisiaj do czynienia

 - mówi Bartosz Jóźwiak.

Centrum będzie organizować prelekcje, wystawy czy wieczory poświęcone działaczom endeckim lub chadeckim, takim jak Roman Dmowski czy ojciec Woroniecki. W związku z inwazją Rosji na Ukrainę centrum zorganizuje także naukę języka polskiego dla uchodźców wojennych.

Bartosz Józwiak urodził się we Wrześni. Jest absolwentem Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i doktorem nauk humanistycznych. W 2015 roku został wybrany do Sejmu z listy komitetu wyborczego Kukiz'15. Obecnie pełni funkcję prezesa Unii Polityki Realnej.

Poniżej pełny zapis rozmowy:

Roman Wawrzyniak: Na początku prosiłbym o przybliżenie czym zajmuje się Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej, przy którym powstało nowe centrum?

Bartosz Józwiak: To centrum jest rozwinięciem dalszego etapu działalności Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Instytut sam został powołany już wcześniej przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wicepremiera Piotr Glińskiego. Jego celem jest praca naukowa oraz praca w sferze kulturowej czy też uświadamiania społeczeństwu myśli związanych z dwoma istotnymi z punktu widzenia dziejów Polski nurtami, a szczególnie z punktu widzenia pozyskania niepodległości przez Polskę, kształtowania się wizji systemu politycznego w Polsce dwóch nurtów politycznych. Z jednej strony myśli narodowej, endeckiej, bardzo silnej przed wojną w Polsce i Wielkopolsce i teraz odradzającej się. I drugi nurt, który jest nam bliski i który przybliżamy, wiążący się z postacią Ignacego Jana Paderewskiego, ale również wyniesionego niedawno na ołtarze Prymasa Tysiąclecia Stefana Wyszyńskiego, to jest ten nurt chrześcijańsko-demokratyczny, związany z nauką społeczną kościoła i to są dwa nurty, które się przenikają w wielu elementach, ale w Polsce troszeczkę były pomijane. Tak jak przybliżano wiele elementów poglądów obozu sanacyjnego, idee Marszałka Piłsudskiego, nawet idee ruchu socjalistycznego, tak te dwa nurty były spychane na bok, ponieważ nie pasowały władzy socjalistycznej, albo później o nich zapomniano. I my chcemy te dwa nurty przybliżać i pokazywać ich wartość, głębie i doniosłość Polakom, a także jak możemy korzystać z ich dorobku.

Nie chce się wierzyć, że aż tyle lat musiało minąć od rozpoczęcia nowego etapu w historii wolnej Polski, żeby te instytucje powstały. Jak bardzo są potrzebne to widać obserwując codzienne życie polityczno-kulturalne w naszym kraju.

To rzeczywiście jest jedno z wielu zaniedbań, które na przestrzeni transformacji po 1989 roku nam się zdarzyły. Jakoś tak zawsze było, że w tych nurtach, których przedstawiciele sprawowali w Polsce władze, nie wszystkie strony były zainteresowane przybliżeniem tego nurtu. Albo niestety troszeczkę pokutowało takie myślenie, które na temat tych nurtów, szczególnie nurtu narodowego, zaszczepiono za czasów komunizmu, że ten nurt był jakiś negatywny, wstydliwy dla Polski. Otóż absolutnie nie. Trzeba wrócić do tego, że jest to jeden z najbardziej wartościowych nurtów politycznych w Polsce, takiej świeżej myśli, nawiązującej do nowoczesnego rozwoju Europy. Myślę, że dzisiaj musimy nadrobić te wiele lat. Mam nadzieję, że instytutowi się to uda, prowadzimy intensywną działalność konferencyjną i wydawniczą.

Przy okazji naszej rozmowy zachęcamy słuchaczy do zaglądania między innymi na strony Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej, bo warto. Minister kultury prof. Piotr Gliński podczas otwierania Centrum Edukacyjnego, na którego czele Pan stanął, mówił, że jednym z zadań centrum, jest odczarowywanie najróżniejszych stereotypów. O jakie stereotypu Pana zdaniem chodzi?

Ruchowi narodowemu przypięto jakąś łatkę antysemityzmu, faszyzmu, czy też niektórzy próbowali nazywać przedstawicieli tego nurtu nazistami, co jest absolutnie niesprawiedliwe, fałszywe i moim zdaniem nawet niegodne, ponieważ nie mamy takich przesłanek, żeby móc w ten sposób to określać. Wręcz przeciwnie. To przedstawiciele endecji byli jednymi z najbardziej prześladowanych ludzi podczas okupacji przez Niemców. I my musimy pokazywać, że Polski ruch narodowy nie ma nic wspólnego z tym, co się mu przypisuje, czyli niemieckim nazizmem czy w ogóle faszyzmem zachodnioeuropejskim. A myśl Romana Dmowskiego, z punktu widzenia Wielkopolanina to myśl bardzo wartościowa, dlatego że on się w wielu miejscach odwołuje do wielkopolskiej pracy u podstaw, budowy społeczeństwa obywatelskiego wszystkich stanów, do drogi angielskiej, dlatego też przed wojną była w Wielkopolsce tak popularna. Również trzeba odczarować ten mit, że w Polsce nie było myśli chrześcijańsko-demokratycznej, to też gdzieś ucieka. My nie mówimy o polskiej chadecji oraz jej ideach, a mamy ku temu różne zręby i elementy, które pokazują, że on się również pojawiał. On się oczywiście przenikał z ruchem narodowym w wielu przypadkach, wspomnę chociażby ojca Woronieckiego, ale to są ogromne wartości, które gdzieś nam giną. Ja dzisiaj mając okazję przeglądać pewne spuścizny, które do nas docierają i są digitalizowane, to nawet ja, człowiek wokół tego nurtu się obracający i interesujący, odkrywam jak wiele rzeczy jest jeszcze zakamuflowanych, zepchniętych w niepamięć i dopiero odkrywanych na nowo.

Jaką miałby Pan diagnozę, skoro ta myśli endecka dominowała kiedyś w Wielkopolsce, dla obecnego zachwytu dla wszystkiego co moglibyśmy zbiorczo określić „czerwoną błyskawicą”.

To jest dla mnie fenomen. Jeden z działaczy narodowych stwierdził, że może to jest tak, że dzisiaj polska prawica, czy to w przypadku PiS czy innych różnych ugrupowań głównego nurtu, nazwijmy to polskiej centroprawicy i prawicy, zaczyna się kojarzyć ludziom z pewną próbą zmiany zastanej po 1989 roku rzeczywistości. A endecja przedwojenna była ruchem nie tyle rewolucyjnym, co bardziej demokratycznym i stabilizacyjnym. To niestety po 1989 roku w sposób zupełnie nieuprawniony zostało zawłaszczone przez takie partie jak niegdyś Unia Wolności. I to był fenomen Unii Wolności, gdzie ludzie szukali pewnej stabilizacji do budowania swojego własnego poziomu ekonomicznego, własnych firm i własnych interesów, a nie bawienia się w ruchy, które zmieniają rzeczywistość. Być może to jest racja. Ja osobiście uważam, że przyczyn jest bardzo wiele. Trudno jest mi powiedzieć. Nie mamy w Wielkopolsce żadnych istotnych migracji po drugiej wojnie światowej, a jednak gdzieś znika ten endecki nurt, więc przed nami dużo pracy.

Głównym założeniem centrum jest edukacja i debata na temat myśli narodowej i chadeckiej. Obserwując to, co dzieje się na polskich uczelniach, przez które przewalają się walce lewicowej ideologii, widać jak ważne wyzwanie stoi przed państwem.

Tak, ja myślę, że oprócz tej debaty na poziomie naukowym i uniwersyteckim, którą też chcemy toczyć i spierać się na argumenty, nie tyle, żeby sobie wzajemnie przyznawać rację, ale wspierać się z naszymi ideowymi rywalami. Tu również bardzo ważna jest praca u podstaw, dlatego ogromny nacisk będziemy kładli na edukację dla szkół podstawowych i średnich. Tworzymy cały program edukacyjny. Od czerwca wprowadzimy cały pakiet różnego rodzaju edukacyjnych lekcji, żeby wychować pokolenie, które będzie dokonywało wolnego wyboru w oparciu o rzetelną wiedzę na temat różnych nurtów politycznych i wtedy te wybory będą świadome i nie będą to wybory zatrute jakąś zafałszowaną ideologią, z którą mamy dzisiaj do czynienia, określana sloganem „kto nie jest z nami, jest przeciwko nam”.

Albo przekazem tej większościowej części liberalno-lewicowych mediów.

Ja zresztą postrzegam to jak wygląda w szkołach przez pryzmat moich córek. Jedna jest w szkole podstawowej, w siódmej klasie, druga w pierwszej klasie liceum i to naprawdę nie wygląda dobrze. Ten świat, który się oddało w latach 60. kulturowej lewicy, trzeba dzisiaj odbudować. To jest praca na pokolenia.

Pan opracowywał program dla nowej części instytutu, czyli Centrum Edukacyjnego, co warto o nim powiedzieć?

Ja jestem współautorem. Bardziej odpowiadałem za budowę całej koncepcji centrum i realizację tego konceptu. Sam program był budowany w szerszym gronie. W gronie chociażby działu naukowego naszego instytutu: z profesorem Żarynem, profesorem Skibińskim, doktorem Łatką, doktorem Kawęckim, także mamy bardzo szerokie spektrum dobrych naukowców. Oprócz warsztatów edukacyjnych i debat, które będziemy prowadzili, będziemy również organizowali różnego rodzaju wystawy i wieczory poświęcone poszczególnym postaciom, chcemy poruszać pewne nieznane wątki z dziejów tych osób i Polski, również prowadzimy nagrania i zamieszczamy na naszej stronie różnego rodzaju wykłady znanych osób, naukowców będących fachowcami w danych dziedzinach. Te wykłady są do odsłuchania na naszej stronie. Prelekcje, wystawy, debaty, edukacja i jeszcze w tej chwili włączamy się w tą odpowiedź na bestialski atak Putina na Ukrainę, czyli będziemy również prowadzili naukę języka polskiego dla uchodźców ukraińskich, żeby ułatwić im funkcjonowanie w Polsce.

Czy te działania będą zamknięte obszarowo bliżej stolicy? Czy w regionie też będziecie próbowali je realizować?

Na pewno będziemy robić to w ramach naszej siedziby. Ale również będziemy chcieli poruszać się z tym w terenie. Już dziś nawiązujemy współprace ze stowarzyszeniami i organizacjami w regionach, z którymi wspólnie chcielibyśmy organizować takie wykłady i prelekcje dla mieszkańców w innych regionach Polski. Oprócz tego organizujemy również doroczną szkołę letnią dla nauczycieli, różnych osób zainteresowanych, zawsze trwa nabór. W tym roku będzie to w Pułtusku, to jest kilka dni wykładów i prelekcji, na to też można się w każdej chwili zapisać. Warto odwiedzać naszą stronę, bo tam jest wiele interesujących rzeczy.

Jakie najbliższe wydarzenia?

Dzisiaj prezentacja książki z utworami Kazimierza Roztworowskiego wydanej przez wydawnictwo Dębogóra. Przez lata była to postać zapomniana. Dzisiaj przypominamy ją Polakom. Będzie ciekawa dyskusja między redaktorem Milczarkiem a chociażby profesorem Bartyzelem. Pojawi się nagranie z tego wydarzenia na naszej stronie. A w sobotę rozpoczynamy pierwsze warsztaty pracy ze źródłem pisanym i różnymi archiwaliami. Mamy zapisanych już kilku studentów biorących w tym udział.