98. rocznica Cudu nad Wisłą

Wygrana zapewniła Polsce niepodległość na blisko 20 lat i uchroniła Europę Zachodnią przed rewolucją komunistyczną. Była to jedna z osiemnastu bitew, które zdecydowały o losach świata. Kluczową rolę w Bitwie Warszawskiej odegrał manewr, przeprowadzony przez Naczelnego Wodza Wojska Polskiego Józefa Piłsudskiego, oskrzydlający Armię Czerwoną. Było to kontruderzenie znad Wieprza - na tyły Frontu Zachodniego wojsk bolszewickich walczących o Warszawę, przy jednoczesnym związaniu głównych sił wroga na przedpolach stolicy. Bitwa jest nazywana "cudem nad Wisłą", ze względu na spektakularne zwycięstwo nad przeważającymi siłami sowietów, poprzedzone modlitwą biskupów na Jasnej Górze i wiernych w parafiach w całym kraju. Symbolem bitwy stał się młody ksiądz Ignacy Skorupka, kapelan Armii Ochotniczej, który zginął pod Ossowem, towarzysząc żołnierzom swojego pułku. Bitwa Warszawska była jednym z ważniejszych starć wojny polsko-bolszewickiej, wywołanej przez Rosję dążącą do podboju państw europejskich i przekształcenia ich w podległe republiki. Toczącą się od lutego od 1919 roku wojna, została zakończona zawieszeniem broni w październiku 1920 roku, ostatecznie zaś - podpisaniem traktatu w Rydze, 18 marca 1921 roku. Straty Rosjan w Bitwie Warszawskiej oszacowano na 25 tysięcy zabitych. Do polskiej niewoli wzięto 60 tysięcy jeńców. Po stronie polskiej było 4 i pół tysiąca poległych, 22 tysiące rannych żołnierzy i 10 tysięcy zaginionych.

Znany popularyzator historii wojen, Simon Goodenough, w książce "Geniusz taktyczny w bitwie", w gronie 27. najsłynniejszych w historii wodzów, umieścił Józefa Piłsudskiego za jego plan i realizację Bitwy Warszawskiej. Sam Naczelny Wódz po wygranej bitwie podkreślał bohaterską postawę mieszkańców stolicy, ochotników, harcerzy, a nawet kobiet i dzieci. Marszałek Piłsudski mówił: "Walka o Warszawę, walka o miasto była rzeczą najtrudniejszą, gdyż o zwycięstwie stanowiło tu zachowanie się obywateli. I Warszawa nie zawiodła".

Po II wojnie światowej komunistyczna propaganda pomniejszała znaczenie Bitwy Warszawskiej. Od 1992 roku w rocznicę zwycięskiej walki, 15 sierpnia, jest ponownie obchodzone Święto Wojska Polskiego. Sejm przywrócił tę tradycję, datującą się od 1923 roku. Święto wojska obchodzono 15 sierpnia w okresie II Rzeczpospolitej, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w oddziałach Państwa Podziemnego, a także w Wojsku Polskim utworzonym na froncie wschodnim.

Bitwa Warszawska została rozegrana w dniach 13-25 sierpnia 1920 roku. Przełom nastąpił 15 sierpnia, gdy armia polska pokonała wojska generała Michaiła Tuchaczewskiego atakujące stolicę. W sposób nagły nastąpiło odwrócenie sytuacji - przegrywająca do tej pory armia polska pobiła wojska rosyjskie nacierające na Warszawę, a to przyczyniło się do wygrania wojny polsko-bolszewickiej. Stało się to praktycznie z dnia na dzień, w ciągu zaledwie kilkunastu godzin.

15 sierpnia Polacy odbili Radzymin. Pięć polskich dywizji piechoty wspomaganych brygadą kawalerii tworzyło grupę manewrową dowodzoną przez Józefa Piłsudskiego. Przełamała ona radziecką obronę pod Kockiem i Cycowem i natarła na tyły wojsk bolszewickich. Tuchaczewski został zmuszony wycofać się nad Niemen. Według ujawnionych w sierpniu 2005 roku dokumentów Centralnego Archiwum Wojskowego, manewr polskiej kontrofensywy zakończył się sukcesem między innymi dlatego, że już we wrześniu 1919 roku porucznik Jan Kowalewski złamał szyfry Armii Czerwonej. Polskie dowództwo zaś umiejętnie wykorzystało znajomość planów i rozkazów nieprzyjaciela.

Wojna polsko-rosyjska była najpoważniejszym konfliktem zagrażającym istnieniu państwa polskiego od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku. Rosjanie realizowali bolszewicki plan przyspieszenia rewolucji światowej i podbicia Europy, Polacy natomiast walczyli o zachowanie niepodległości.

Wojnę poprzedziła próba zawarcia przez marszałka Józefa Piłsudskiego związku federacyjnego z Litwą i pomoc Ukrainie w stworzeniu własnego państwa. Bolszewicy odpowiedzieli na to ofensywą, która doprowadziła ich armię pod Warszawę. Mimo ogromnej przewagi, ponieśli druzgocącą klęskę.

---

15 sierpnia przypada Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej. Uroczystość, ustanowiona i obchodzona po raz pierwszy w 1936 roku, upamiętnia udział chłopów w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w zwycięstwie nad Armią Czerwoną w sierpniu 1920 roku. 

Do walki z bolszewikami wezwał chłopów ówczesny premier Rządu Obrony Narodowej - Wincenty Witos, prezes PSL Piast. Apelował, by bronili Polski przed bolszewickim najeźdźcą razem z rzemieślnikami, studentami, duchownymi i wojskiem oraz ludźmi z innych warstw społecznych, ponieważ wszyscy tworzą jeden naród. W odpowiedzi zgłosiło się kilkaset tysięcy mieszkańców wsi. Stanowili oni trzon polskiej armii, która stała się najpotężniejszą siłą militarną ówczesnej Europy. Liczyła łącznie około miliona żołnierzy, zdolnych skutecznie przeciwstawić się Armii Czerwonej. Umożliwiło to Naczelnemu Wodzowi Józefowi Piłsudskiemu realizację strategicznego planu, który doprowadził do zwycięstwa nad Rosjanami. 

W wojnie polsko-bolszewickiej oddziały chłopskie toczyły z najeźdźcami regularne bitwy, między innymi pod Łosicami, pod Skrzeszewem nad Bugiem. Chłopi likwidowali niedobitki wrogiej armii, zdobywając tabory i broń, a także służyli polskim jednostkom za przewodników. Dostarczali też żywność i zboże oraz konie, które były głównie wykorzystywane w kawalerii i artylerii. Wielu chłopów, uczestników wojny polsko-bolszewickiej odniosło rany lub oddało życie.

Premier Wincenty Witos, kierujący rządem w okresie wojny 1920 roku, został uhonorowany w 1921 roku najwyższym odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego.